Collectieve goederen
Collectieve goederen en overheidsinterventie in de landbouw
Collectieve goederen en diensten zijn toegankelijk voor iedereen en iedereen kan er gezamenlijk van genieten. Deze goederen en diensten worden per definitie meestal niet geleverd via marktmechanismen. Voorbeelden van collectieve goederen die worden geleverd door middel van landbouw zijn: biodiversiteit van landbouwgronden, landschappen en natuurlijke hulpbronnen zoals water en bodem. Bovendien heeft landbouw invloed op de economische of sociale collectieve goederen, zoals de ontwikkeling van bruisende en welvarende plattelandsgemeenschappen.
Tegenwoordig is, gezien de grote technologische en technische veranderingen die de landbouw heeft doorgemaakt, (met betrekking tot de intensivering van het landgebruik en het opgeven van marginale landbouwgronden) het aanbod van collectieve goederen niet meer vanzelfsprekend. Er zijn beleidsdaden nodig om deze ontwikkelingen tegen te gaan en bijv. de continue daling van de vele soorten en habitats, waterschaarste, bosbranden, bodemerosie, alsmede de uittocht van mensen van het platteland naar de stedelijke centra te voorkomen.
In dit opzicht hebben landbouw- en plattelandsontwikkelingsbeleid een belangrijk potentieel om bij te dragen aan de levering van collectieve goederen, hetgeen steeds meer wordt erkend door het grote publiek.
De Thematische werkgroep 3 (TWG3) inzake „collectieve goederen en overheidsinterventie” werd begin 2009 opgericht om de uitgifte van collectieve goederen aan te pakken en te onderzoeken hoe het EU-beleid voor plattelandsontwikkeling hieraan bijdraagt. TWG3, bestaande uit nationale deskundigen, vertegenwoordigers van ngo's, en voorgezeten door de Europese Commissie (directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling – DG AGRI) werd ondersteund door analyses van wetenschappelijke deskundigen.
In december 2010 werd er een afsluitend seminar gehouden. Het oogmerk van het seminar was om de uitkomsten van het werk te presenteren aan een grotere groep van belanghebbenden, en het begrip collectieve goederen aan een breder publiek te verduidelijken. Het toonde ook aan dat het conceptuele kader voor collectieve goederen gemeenschappelijke gronden biedt voor discussie over het GLB en plattelandsontwikkeling.
Belangrijkste bevindingen
Enkele van de belangrijkste bevindingen van de TWG waren onder meer:
- Plattelandsontwikkeling, als onderdeel van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, biedt een scala van effectieve maatregelen om de toepassing van milieuvriendelijke landbouwsystemen, beheerpraktijken, evenals investeringen die gunstig zijn voor de levering van collectieve goederen te stimuleren.
- Een aantal van deze maatregelen, met name milieumaatregelen in de landbouw, zorgen voor positieve surpluseffecten op de plattelandsactiviteiten, zoals het stimuleren van werkgelegenheid, toerisme en de productie van producten met toegevoegde waarde.
- Het ontwikkelen van vaardigheden en kennis van landbeheerders, zoals een training in milieubeheertechnieken of advies over duurzaam gebruik van hulpbronnen, bleek zeer effectief te zijn in het veroorzaken van gedragsverandering.
- Voorzichtigheid is vereist bij de formulering van de maatregelen die volgens de lokale behoeften moeten worden geselecteerd en uitgevoerd. Met het oog op het waarborgen van een effectieve, efficiënte en transparante uitvoering van deze maatregelen, is het essentieel om over een werkend toezicht- en evaluatiesysteem te kunnen beschikken.
- De belangrijkste beleidsmaatregel, die bijdraagt aan het verstrekken van collectieve milieugoederen op het gebied van landbouw, is het gebruik van milieumaatregelen in de landbouw, die milieudiensten en het gebruik van milieuvriendelijke landbouwmethoden aanmoedigen. Het succes van de maatregel ligt in zijn flexibiliteit en potentieel om op basis van de lokale behoeften te worden ontworpen.
Belangrijkste rapporten
- TWG3-statusrapport – november 2010 [PDF
] - TWG3-conceptueel kader [PDF ]
- TWG3-eindrapport [PDF ]
Verspreiding van de resultaten
TWG3-brochure [PDF 
]- Samenvattingsrapport, hoewel het qua inhoud nog steeds „technisch” is, richt het rapport zich op een gericht publiek met als doel de bevindingen van TWG3 op een meer overzichtelijke en bruikbare wijze te presenteren.[PDF ]
Brochure over collectieve goederen en overheidsinterventie in de landbouw [PDF ]
PowerPoint-presentatie over collectieve goederen en overheidsinterventie in de landbouw [PPT ] (*) + [PDF ]
(*) Let op: het PowerPoint-bestand is beschermd tegen verdere bewerking. Om het te gebruiken, open het (dubbelklikken) en klik op de knop „Alleen lezen”.
