Poprawa wdrażania LEADER na poziomie programu

8. Wyciąganie wniosków z przeszłości: Spoglądanie w przyszłość

Pamięć organizacyjna, zdolności instytucjonalne i ciągłość to terminy, które zyskują na znaczeniu w trakcie okresu przejściowego pomiędzy jednym programem a następnym, szczególnie w przypadku LEADER. Kiedy zastanawiamy się na poprawą wdrażania LEADER w przyszłości, to z innych części tego Zestawu narzędzi, wniosków z szerszej oceny, specjalnego raportu Trybunału Obrachunkowego, prac grupy fokusowej ds. LEADER i Podkomitetu ds. LEADER jasno wynika, że można się jeszcze wiele nauczyć i wykorzystać to w przyszłości. Spotkanie LEADER 2013 „Budowanie mostów dla przyszłości” pozwoliło zebrać ogromną ilość doświadczeń, a wiele wniosków z tych praktycznych doświadczeń zostało zamieszczonych w innych częściach tego Zestawu narzędzi. Są to doświadczenia zebrane z czterech edycji LEADER, od LGD, beneficjentów, instytucji zarządzających, agencji płatniczych, krajowych i unijnych sieci i licznego grona ekspertów.

Jednym z najważniejszych wniosków płynących z tych różnych źródeł jest to, że istnieje pilna i ważna potrzeba poprawy procesów, w ramach których LEADER jest oceniany, wyciągane są wnioski, wyniki zatwierdzane, wartość dodana sprecyzowana, a rozwój skonsolidowany i zrównoważony. Jeżeli, jak zauważyliśmy, w LEADER w takim samym stopniu chodzi o to, jak się robi, jak i co się robi, to korzyści wynikające z metody muszą być lepiej zrozumiane, przedstawione i zakomunikowane. Zdobycie wiedzy na temat sposobu działania LEADER może odbywać się na dwa sposoby – wewnętrznie, poprzez identyfikację najlepszych praktyk i kluczowych wniosków, oraz zewnętrznie poprzez ocenę i analizy. Oba podejścia są pożądane i powinny być wdrażane w celu wzmocnienia powiązań pomiędzy tym, co jest realizowane, a efektami stosowanej metody, co w efekcie prowadzi do poprawy obu tych elementów. Samoocena odgrywa również niemniejszą rolę w ocenie własnych osiągnięć przez LGD.    

Ocena LEADER „zasługuje” na własny zestaw narzędzi. Europejska Sieć Ewaluacji Rozwoju Obszarów Wiejskich przygotowała w 2010 r. dokument roboczy pt. „Uchwycenie wpływu LEADER i działania na rzecz poprawy jakości życia”, ale dotyczy on tylko części tego zagadnienia. PROW na lata 2014 – 2020 muszą zawierać plany oceny, które z kolei wpłyną na odpowiednie rozwiązania dla LEADER. Przewidziana jest również większa rola KSOW we wspieraniu oceny LEADER. Wyciąganie wniosków ma więc większe znaczenie i jest oczywiście częścią trwającego procesu wprowadzania innowacji i poprawy. W ramach tych działań, wykorzystanie lokalnych umiejętności, wiedzy i doświadczeń musi odgrywać ważną rolę.