Ramy polityki

Polityka rozwoju obszarów wiejskich UE pomaga wsi sprostać szerokiemu wachlarzowi gospodarczych, środowiskowych i społecznych wyzwań XXI wieku. Zmierza ona do osiągnięcia następujących celów strategicznych:

  • wspierania konkurencyjności rolnictwa;
  • zapewnienia zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi oraz działań na rzecz klimatu;
  • osiągnięcia zrównoważonego rozwoju terytorialnego gospodarek i społeczności wiejskich, w tym tworzenia i utrzymania miejsc pracy.

Zobacz stosowne przepisy dotyczące polityki rozwoju obszarów wiejskich.

Politykę rozwoju obszarów wiejskich określa się jako "drugi filar" Wspólnej polityki rolnej (WPR) UE, uzupełniający system płatności bezpośrednich dla rolników oraz środki zarządzania rynkami rolnymi ("pierwszy filar").

Wspólna Polityka Rolna (WPR)

Płatności bezpośrednie i środki rynkowe

Pierwszy filar WPR wspiera dochody rolników – finansowany jest w całości z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG).

Rozwój obszarów wiejskich

Drugi filar WPR wspiera rozwój obszarów wiejskich – współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz środków państw członkowskich.

Cele szerszej polityki rozwoju obszarów wiejskich są dodatkowo sformułowane w postaci sześciu priorytetów, tworzących podstawę dla wdrażania polityki.

Priorytet 1: Transfer wiedzy i innowacje
Priorytet 2: Rentowność i konkurencyjność gospodarstw
Priorytet 3: Organizacja łańcucha żywnościowego i zarządzanie ryzykiem
Priorytet 4: Odtwarzanie, ochrona i wzmacnianie ekosystemów
Priorytet 5: Zasobooszczędna gospodarka odporna na zmiany klimatu
Priorytet 6: Włączenie społeczne i rozwój gospodarczy

Zapoznaj się z podsumowaniami priorytetów zawierającymi zebrane informacje o spodziewanych osiągnięciach i rezultatach, planowanych celach oraz interwencjach.

Sześć priorytetów polityki dzieli się dodatkowo na osiemnaście konkretnych obszarów działania – obszarów docelowych – wspólnie stanowiących podstawę dla udzielania wsparcia w ramach EFRROW.

Zapoznaj się z podsumowaniami obszarów docelowych zawierającymi zebrane informacje o spodziewanych osiągnięciach i rezultatach, planowanych celach oraz interwencjach.

W tych ramach wdraża się politykę rozwoju obszarów wiejskich poprzez Programy Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) w każdym z państw członkowskich UE. PROW to dokumenty sporządzane przez kraje i regiony, określające strategiczne podejścia i działania mające zaspokajać potrzeby poszczególnych obszarów geograficznych.

W okresie programowania 2014–2020 funkcjonuje 118 krajowych i regionalnych PROW finansowanych z EFRROW i środków państw członkowskich. W bieżącym okresie siedmioletnim na rozwój obszarów wiejskich wydanych zostanie ok. 100 mld EUR z EFRROW oraz 61 mld EUR ze środków publicznych państw członkowskich.

Zapoznaj się z podsumowaniami PROW, zawierającymi omówienie każdego krajowego i regionalnego PROW pod względem planowanych wydatków i celów na rok 2023.

Finansowanie rozwoju obszarów wiejskich poprzez EFRROW to część szerszych ram europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych – głównego narzędzia polityki inwestycyjnej UE, którego łączny budżet na okres programowania 2014–2020 wynosi 454 mld EUR.

Do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych należą: Fundusz na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Fundusz Morski i Rybacki (EFMR), Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności oraz Fundusz Społeczny (EFS). Na poziomie europejskim europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne formalnie regulowane są rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów, czyli zbiorem podstawowych zasad prawnych definiujących wspólne podejście strategiczne do wykorzystania funduszy. Ponadto ich użycie jest ukierunkowywane i koordynowane zgodnie ze wspólnymi ramami strategicznymi (załącznik I do rozporządzenia).

Taka koordynacja na szczeblu europejskim gwarantuje, że europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne przyczyniają się do realizacji strategii "Europa 2020" na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Strategia ustanawia ambitne cele w dziedzinie zatrudnienia, badań i rozwoju, zmiany klimatu i energii, edukacji, ubóstwa i wykluczenia społecznego.

Pięć europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych zarządzanych jest na szczeblu krajowym przez każde z państw członkowskich, na podstawie umów partnerstwa wynegocjowanych i podpisanych z Komisją Europejską. Są to plany strategiczne określające cele każdego z krajów i jego priorytety inwestycyjne, a także sposób wykorzystania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

Zapoznaj się z podsumowaniami umów partnerstwa, zawierającymi omówienia powiązań między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi, ze szczególnym uwzględnieniem sposobu, w jaki budżet EFRROW jest rozdzielany między cele tematyczne w każdym z państw członkowskich.

Zapoznaj się również z ramami polityki rozwoju obszarów wiejskich w okresie programowania 2007–2013.

W okresie 2021–2027 zaproponowano udostępnienie finansowania inwestycyjnego w kwocie 650 mld EUR (prawie dwukrotność proponowanego budżetu WPR na okres po 2020 r.) za pośrednictwem inicjatywy InvestEU – do tego finansowania kwalifikuje się europejska wieś.

InvestEU bazuje na poważnym sukcesie, jaki odniósł Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych, który przekroczył już swój cel, jakim było udzielenie pomocy na inwestycje o wartości 500 mld EUR do 2020 r.

InvestEU to część unijnego zestawu narzędzi pomocy gospodarczej, mająca na celu dystrybucję funduszy podlegających zwrotowi. Zachęca ona sektor finansów (np. banki, fundusze emerytalne, podmioty dostarczające kapitał) do inwestowania prywatnych funduszy w projekty dające rezultaty w dziedzinie polityki publicznej.

InvestEU osiąga ten cel, udzielając inwestorom gwarancji publicznych. Gwarancje pomagają ograniczyć ryzyko ponoszone przez inwestorów oraz umożliwiają lokowanie ich środków w projektach, na które w innej sytuacji by ich nie przeznaczyli.

InvestEU będzie również pomagać w podnoszeniu wśród inwestorów świadomości tego, jakie rodzaje rentownych projektów przynoszą rezultaty w dziedzinie polityki publicznej. Może inwestować w przynoszące zysk (w tym zapewniające oszczędności) projekty obejmujące cztery szerokie obszary polityki: zrównoważoną infrastrukturę; badania, innowacje i cyfryzację; małe i średnie przedsiębiorstwa; oraz inwestycje społeczne i umiejętności.

Wszystkie te obszary polityki mają duże znaczenie dla długoterminowego rozwoju europejskiej wsi. Ze wsparcia z InvestEU mogą korzystać sektory rolno-spożywcze, infrastruktura wiejska i inne priorytetowe obszary inwestycji wewnętrznych.

W obecnym modelu InvestEU nie ma specjalnych środków zarezerwowanych na projekty wiejskie, a finansowanie oferowane jest według kolejności zgłoszeń.

Dostępnych jest szereg różnych możliwości ułatwiających projektom i inwestorom korzystanie z InvestEU. Przykładowo:

  • Mniejsze projekty można łączyć w "platformy inwestycyjne", tworząc większe portfele projektów inwestycyjnych (oferujące masę krytyczną potencjalnych zysków, niezbędną, aby przyciągnąć większych inwestorów prywatnych). Platformy inwestycyjne mogą być przydatne dla mniejszych organów lokalnych lub regionalnych agencji inwestycyjnych, gdyż można je tworzyć dla połączonych terytoriów, co zwiększa korzyści skali. 
  • Finansowanie unijne (np. z WPR i polityki spójności) może zostać przeznaczone bezpośrednio na scentralizowane instrumenty finansowane zarządzane przez InvestEU. Ta opcja uproszczenia może uwolnić instytucje zarządzające funduszami unijnymi od konieczności wykonania części prac przygotowawczych i zadań administracyjnych związanych z obsługą regionalnych lub krajowych instrumentów inwestycyjnych. 
  • Centrum Doradztwa InvestEU oraz portal InvestEU pomogą zainteresowanym podmiotom z publicznego i prywatnego sektora finansów, a także zapewnią porady techniczne dotyczące projektów inwestycyjnych potrzebujących finansowania. Będą one uzupełniać Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego oraz Europejski Portal Projektów Inwestycyjnych.