Poprawa wdrażania LEADER na poziomie programu

3. Wykorzystanie grup koordynujących

LEADER, jako metoda, zależy od dwóch głównych rodzajów współpracy – od współpracy na poziomie lokalnym, czyli LGD i od współpracy w ramach wielopoziomowej struktury zarządzania (w której określone są role i odpowiedzialność). Konkretne rozwiązania w zakresie wielopoziomowej struktury zarządzania mogą różnić się w poszczególnych państwach członkowskich, ale potrzeba skutecznej współpracy pomiędzy różnymi podmiotami zaangażowanymi w związany z nią wielopoziomowy system wdrażania jest kwestią kluczową dla wszystkich. 

Od czasu upowszechnienia LEADER w 2007 r. ma to jeszcze większe znaczenie, gdyż stał się on częścią PROW i regulacji administracyjnych, jednocześnie zachowując swoje odrębne podejście. Ta istotna zmiana pociągnęła za sobą nowe ustalenia, nieznane wcześniej metody, różne sposoby i kulturę zachowania oraz nowe wymogi dla wszystkich zaangażowanych w LEADER. Wyzwania, jakie stworzyła ta sytuacja zostały dokładnie omówione w trakcie oceny PROW i LEADER, przez grupy robocze, komitety i inne instytucje.

Całe podejście LEADER oparte jest na tworzeniu powiązań i wykorzystywaniu ich na rzecz społeczności wiejskich. Potrzeba i możliwości takiego działania są teraz większe niż kiedykolwiek, a wprowadzenia CLLD jeszcze wzmocni ten priorytet. Wykorzystanie grup koordynacyjnych LEADER oferuje proste i jednocześnie skuteczne podstawy dla rozwoju działań komunikacyjnych, powiązań roboczych i wzajemnych relacji.   

Czym są i jakie wynikają z nich korzyści?

Znaczenie wykorzystania grup koordynujących jako narzędzia partycypacyjnego służącego poprawie zarządzania i wdrażania LEADER jest coraz bardziej doceniane przez wszystkie typy interesariuszy wdrażania LEADER. Takie grupy są naturalnym „przedłużeniem” podejścia LEADER i udoskonalają  zarówno to, co jest robione, jak i w jaki sposób jest to robione. Dzieje się to poprzez poszerzanie wiedzy, rozwijanie wzajemnego zrozumienia i silnych relacji w działaniu. Celem takich grup jest wsparcie lepszego działania systemu poprzez zaoferowanie miejsca i „platformy”, gdzie różne podmioty mogą współpracować oceniając postępy, tworząc wspólne rozwiązania, usprawniając całość i tworząc warunki do osiągania sukcesu.

Zwykle grupy takie obejmują instytucje zarządzające, agencje płatnicze, LGD (przewodniczącego i pracowników) oraz krajowe sieci obszarów wiejskich, ale inne podmioty działające na rzecz rozwoju obszarów wiejskich lub przedstawiciele innych funduszy mogą również zostać ich członkiem. Pod niektórymi względami przypominają one byłe komitety monitorujące programu LEADER oraz krajowe sieci LEADER obejmujące interesariuszy zaangażowanych w skuteczną realizację programu. Przyczyna ich powstania może się różnić, zaczynając od grup o charakterze ad hoc dotyczących konkretnego zagadnienia, które mogą ewoluować, a skończywszy na grupach zaplanowanych jako część całościowego procesu. Mogą być one prowadzone przez LGD, IZ lub KSOW.   

Żadne dwie grupy koordynujące nie są takie same, ale często pełnią one podobne funkcje pomagając koordynować, ulepszać i usprawniać działania oraz tworząc forum pomocy technicznej i wspólnych działań. Mogą one funkcjonować jako odrębna grupa lub zajmować się zagadnieniami i zadaniami grup roboczych, możliwe są różne rozwiązania. Grupy koordynujące oferują możliwość wzmacniania powiązań i komunikacji pomiędzy podmiotami, budują stosunki w pracy i wzajemne zrozumienie. Pomagają one określić role i odpowiedzialność, przez co koordynują różne funkcje w zakresie wdrażania. Mogą również stanowić użyteczny mechanizm koordynacji zewnętrznej w zakresie współpracy z innymi funduszami i sieciami.

Tworzenie grupy koordynującej LEADER powinno być działaniem proaktywnym i mieć miejsce na początku procesu programowania. Ponieważ są one przydatnym narzędziem w rozwiązywaniu problemów, największy sens ma ich utworzenie na samym początku, aby wspierały proces organizowania pracy i systemu działania. Wiele działających obecnie grup pełni ważną rolę w okresie przejściowym pomiędzy programami wspierając proces wyciągania wniosków i doskonalenia oraz umożliwiając zachowanie ciągłości i struktury organizacyjnej.  

Krajowe sieci obszarów wiejskich zaangażowane są w działanie grup koordynujących LEADER w różny sposób, co zależy po części od ich własnej struktury. Jako działające narzędzie, tworzoną one istotną podstawę dla tworzenia powiązań roboczych. W niektórych przypadkach KSOW może być inicjatorem takich działań, w innych może otrzymać od IZ zadanie utworzenia takiej grupy. Może ona obejmować konkretne grupy robocze LEADER, działać głównie z LGD lub pełnić rolę ważnego pośrednika pomiędzy różnymi podmiotami. Działania koordynujące KSOW mogą być szczególnie ważne w państwach członkowskich, gdzie realizowane są regionalne PROW.  

Wykorzystanie i przydatność tego typu grup jest widoczna prawie za każdym razem, kiedy praktycy LEADER zbierają się, aby omówić różne kwestie związane z systemem wdrażania. Ludzie rzeczywiście doceniają ich wartość i podają przykłady osiąganych sukcesów. W rzeczywistości wiele zaangażowanych osób uważa teraz, że grupy są kluczowym elementem podejścia, szczególnie w zakresie wyciągania wniosków na przyszłość. Uczestnicy Spotkania LEADER 2013 wskazali wiele udanych przykładów, szczególnie w odniesieniu do projektowania PROW i angażowania LGD:  

• W wielu krajach grupy koordynujące i grupy robocze o charakterze ad hoc pracują obecnie nad  wnioskami z obecnego programu i wykorzystaniem ich w trakcie planowania na lata 2014-2020. 
• Grecka KSOW zaprezentowała tematyczną grupę roboczą LEADER obejmującą IZ, AP, LGD i innych interesariuszy (regiony, uniwersytety, izby, młodych rolników), która pracuje nad strategicznymi rozwiązaniami w zakresie rozwoju lokalnego.
• W Hiszpanii, grupy koordynujące obejmujące regionalne IZ, LGD, sieci LGD, KSOW i AP zajmują się analizowaniem problemów z zakresu zarządzania i wdrażania, a także pracują nad ich rozwiązaniem, co stanowić będzie podstawę dla wspólnych wytycznych dla LEADER na lata 2014-2020.
• Warto korzystać z różnych narzędzi. Szwecja ma duże doświadczenie w wykorzystaniu wirtualnych grup eksperckich. Żeby efektywnie współpracować, ludzie nie muszą spotykać się osobiście.
• Przykłady praktyczne, takie jak wizyty w miejscach, gdzie realizowane są projekty lub wycieczki studyjne, pokazujące ludziom nowe otoczenie, mogą poszerzyć i pogłębić wzajemne zrozumienie.
• Jeżeli nie umiesz wszystkiego sam rozwiązać w ramach LEADER, dlaczego nie poszerzyć grupy koordynującej i jej doświadczeń?