Wielu działaczy europejskich, krajowych oraz regionalnych opracowuje i wdraża inicjatywy polityczne, które przyczyniają się do realizowania koncepcji inteligentnych wiosek (patrz Plan działania UE na rzecz inteligentnych wiosek), nawet jeśli nie wykorzystują one identycznego nazewnictwa.
Według Przeglądu Obszarów Wiejskich UE poświęconego inteligentnym wioskom takie inicjatywy są często rezultatem rosnących obaw związanych z kluczowymi problemami obszarów wiejskich, np. wyludnieniem czy dostępem do usług (patrz przykład Strategii obszarów wewnętrznych we Włoszech).
Równocześnie rośnie świadomość potrzeby umożliwienia społecznościom wiejskim pełnego realizowania potencjału cyfrowej transformacji (patrz przykłady Inteligentnej wsi w Finlandii oraz Platformy cyfrowych wiosek w Niemczech), przejścia na gospodarkę niskoemisyjną i okrężną (patrz przykład Klastra inteligentnych społeczności Arktyki), nowych form więzi między wsią a miastem (patrz przykład Umów o wzajemnym wsparciu we Francji), nowych łańcuchów wartości itp.
Zakres i rozwój tych inicjatyw udokumentowano w ogólnounijnej analizie przeprowadzonej przez Punkt Kontaktowy ENRD w 2017 r., a także w kolejnej pracy sporządzonej w 2018 r.
Poniższe sekcje zawierają kluczowe inicjatywy polityczne i oświadczenia UE, najbardziej przydatne zasoby ENRD dotyczące inteligentnych wiosek oraz istotne inicjatywy polityczne na poziomie krajowym.
